Ποιότητα ύπνου

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν;

Τι είναι ο ύπνος;

Ο ύπνος καταλαμβάνει σημαντικό μέρος του βιολογικού μας κύκλου. Αποτελεί βασική ανάγκη και λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και ταυτόχρονα βασική προϋπόθεση για να μπορέσει να φέρει εις πέρας όλες τις υπόλοιπες φυσιολογικές του λειτουργίες. Η σωματική, κοινωνική, πνευματική και ψυχική ευεξία ενός ατόμου εξαρτάται καθοριστικά από την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου. Κατά συνέπεια, κάθε διαταραχή του ύπνου έχει άμεσο αντίκτυπο στη λειτουργία του οργανισμού, σωματική και πνευματική, επιφέροντας μείωση της γενικότερης απόδοσής του.

Από τί εξαρτάται η ποιότητα του ύπνου;

Η ποιότητα του ύπνου εξαρτάται από αιτίες και συνθήκες που δημιουργούμε οι ίδιοι οι άνθρωποι, ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της κοινωνίας όπου ζούμε. Η καλή ποιότητα του ύπνου είναι άμεσα συνυφασμένη με την καλή ποιότητα ζωής και το αντίθετο. Εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, ανάλογα με τη φάση της ζωής στην οποία βρίσκεται το άτομο. Έτσι, η ηλικία παίζει πρωταρχικό ρόλο, καθώς όσο προχωράμε προς τη δύση της, μειώνονται σημαντικά οι ώρες ύπνου. Ταυτόχρονα, με την ηλικία, αυξάνεται ο χρόνος επέλευσης του ύπνου και ο χρόνος εγρήγορσης μετά την έναρξη του ύπνου (περισσότερες αφυπνίσεις και αδυναμία των ατόμων να ξανακοιμηθούν).

Οι ψυχολογικοί παράγοντες, με κυρίαρχους το άγχος, το στρες και την κατάθλιψη, διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, καθώς στρεσογόννες καταστάσεις, όπως μία εξέταση, ο σωματικός και ψυχικός πόνος, οι δυσκολίες στις σχέσεις ή οι σκέψεις και η ανάκληση γεγονότων της ημέρας συχνά προκαλούν διαταραχές ύπνου. Τις ίδιες διαταραχές προκαλούν οι κακές συνθήκες ύπνου, όπως οι μικρής διάρκειας ύπνοι κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι υπερβολικές ώρες στο κρεβάτι, το ακανόνιστο ωράριο ύπνου, η χρήση διαφόρων ουσιών πριν τον ύπνο, η σωματική άσκηση πριν τον ύπνο, ένα κακό περιβάλλον ύπνου (π.χ. άβολο στρώμα και μαξιλάρι, κακές συνθήκες φωτισμού, κλπ).

Η διατροφή ανήκει επίσης στις αιτίες που επηρεάζουν την ποιότητα του ύπνου, είτε σε αρνητικό είτε σε θετικό επίπεδο. Η κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, καθώς και τα μεγάλα γεύματα αποδίδουν μεγάλα ποσά ενέργειας και είναι πιθανόν να προκληθούν διαταραχές ύπνου. Διαταραχές ύπνου επιφέρει και η κατανάλωση αλκοόλ, χαρακτηριζόμενες από συχνές αφυπνίσεις, πονοκεφάλους, εφιδρώσεις ή ακόμη και εφιάλτες. Στο ίδιο μοτίβο οδηγεί και η κατανάλωση καφεΐνης, γνωστή για τη διεγερτική της δράση. Σημαντική για την καλή ποιότητα ύπνου είναι και η ενυδάτωση, αλλά όπως και στην περίπτωση της καφεΐνης, θα πρέπει να καταναλώνονται 2-3 ώρες πριν τον ύπνο. Η ίδια σύσταση ισχύει και για τα μεγάλα και λιπαρά γεύματα.

Συμπερασματικά, όπως σε όλες τις περιπτώσεις που έχουν άμεση σχέση με τη διατροφή, έτσι και στον ύπνο, ισχύει η εξατομίκευση. Αυτό που είναι κοινά αποδεκτό είναι ότι η συσσωρευμένη έλλειψη ύπνου προκαλεί κάτι περισσότερο από ένα αίσθημα κούρασης, πονοκέφαλο και τεντωμένα νεύρα. Η χρόνια στέρηση ύπνου δύο με τριών ωρών κάθε νύχτα μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργίες τόσο στις σωματικές όσο και στις διανοητικές λειτουργίες, όπως φυσικά και στην ποιότητα ζωής.

Βιβλιογραφικές πηγές

Chaput, JP., Dutil, C, Lack of sleep as a contributor to obesity in adolescents: impacts on eating and activity behaviors, Int J Behav Nutr Phys Act 13, 103, 2016.

Orzeł-Gryglewska, J., Consequences of sleep deprivation, International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 23(1), 95–114, 2010.