Είναι ασφαλής η κατανάλωση γάλακτος;

Στα αυτιά όλων μας ηχεί ακόμη η φράση των φροντιστών μας στην παιδική μας ηλικία “πιες το γάλα σου” ή “το γάλα κάνει καλό”! Η ιδέα πως το γάλα αποτελούσε μια τροφή που έκανε το σώμα πιο γερό και υγιές ήταν αρκετά συνηθισμένη πριν μερικές δεκαετίες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη διαμάχη επιστημόνων και μη σχετικά με το αν το γάλα είναι μια υγιής και ασφαλής τροφή.

Πόσο δίκιο ή όχι είχαν τελικά οι παλιοί στο να επιμένουν στην κατανάλωσή του;

Για να απαντήσουμε στο ερώτημα, θα πρέπει να γνωρίσουμε αυτό το τόσο πολύτιμο υγρό από τις πρώτες μέχρι τις τελευταίες μέρες της ζωής μας, για το οποίο γίνεται τόσος ντόρος.

Από τί αποτελείται, λοιπόν, το γάλα;

Αποτελείται κυρίως από νερό, πρωτεΐνες, σάκχαρα, κάποια μεταλλικά στοιχεία και βιταμίνες. Η αναλογία στα συστατικά του διαφέρει ανάλογα το ζώο από το οποίο προέρχεται, τη διατροφή του ζώου, αλλά και τη μέθοδο επεξεργασίας, όπως για παράδειγμα την αφαίρεση των λιπαρών. Το γάλα αδιαμφισβήτητα περιέχει αρκετά θρεπτικά συστατικά το οποίο εύλογα το καθιστούν μια πολύ θρεπτική τροφή για τον άνθρωπο.

Πιο αναλυτικά, το γάλα αποτελεί μια καλή πηγή πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, δηλαδή όλων των απαραίτητων αμινοξέων που ο οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του, αλλά τα λαμβάνει μέσω της τροφής. Πιο ειδικά, το γάλα περιέχει σημαντικές ποσότητες του αμινοξέος λευκίνη, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στη σύνθεση του μυϊκού ιστού.

Επίσης, το γάλα περιέχει αρκετά είδη λιπαρών, τα οποία σε μικρές ποσότητες είναι χρήσιμα, καθώς συμμετέχουν σε αρκετές λειτουργίες στον ανθρώπινο οργανισμό, όπως η απορρόφηση των βιταμινών, η δόμηση των κυτταρικών μεμβρανών και η σύνθεση ορμονών. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που δε συστήνονται στα διαιτολόγια τα άπαχα γάλατα.

Ακόμη, το γάλα περιέχει μικρές ποσότητες υδατανθράκων και κυρίως το σάκχαρο λακτόζη, η οποία διασπάται από το ένζυμο λακτάση. Όσοι άνθρωποι δεν έχουν τη λακτάση για να μεταβολίσει τη λακτόζη, εμφανίζουν τη λεγόμενη δυσανεξία προς αυτή.

Τέλος, το γάλα περιέχει σημαντικές ποσότητες βιταμινών (A, D, K, B2) με κυριότερη τη βιταμίνη D, μέταλλα και ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο, σίδηρος, ψευδάργυρος, χαλκός) με κυρίαρχα το ασβέστιο και το φώσφορο, τα οποία συνδυαστικά προάγουν βασικές λειτουργίες στον ανθρώπινο οργανισμό, όπως η δόμηση των οστών και των δοντιών.

Ποιες είναι οι διατροφικές συστάσεις για το γάλα;

Πλέον έχουμε φτάσει σε μια εποχή που ο κόσμος αποφεύγει να καταναλώνει γάλα αγελάδας ή κάποιας άλλης ζωικής προέλευσης γάλα, πιστεύοντας τις θεωρίες που υποστηρίζουν ότι αυτό είναι επιβλαβές για την υγεία. Στην πραγματικότητα, το γάλα όχι μόνο δεν έχει αποδειχθεί ότι ενοχοποιείται για κάποιες ασθένειες (καρδιαγγειακά, διαβήτης, καρκίνος), αλλά προτείνεται και επιβάλλεται η κατανάλωσή του σε μια ισορροπημένη διατροφή, ακόμη και σε διαγνωσμένες παθήσεις.

Η ομάδα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων περιλαμβάνεται σε όλες τις διατροφικές συστάσεις διεθνών και εθνικών οργανισμών (φορέων υγείας) και χωρών. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις περιπτώσεις ατόμων με καρδιαγγειακά, όπου συστήνεται η κατανάλωση 2-3 μερίδων γαλακτοκομικών, όχι πλήρη, αλλά με χαμηλά λιπαρά.

Η πλειονότητα των ερευνητικών δεδομένων συγκλίνει στο γεγονός ότι η κατανάλωση των γαλακτοκομικών προϊόντων σχετίζεται με μειωμένη εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, μείωση της υπέρτασης και του κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο ή για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2. Οι ίδιες συστάσεις ισχύουν για τα άτομα με παχυσαρκία, καθώς και για τον γενικό πληθυσμό. Ακόμη, έρευνες έδειξαν ότι μια διατροφή για παιδιά που περιλαμβάνει γάλα και προϊόντα του μειώνει τον κίνδυνο παιδικής παχυσαρκίας.

Τι ισχύει τελικά;

Η ισορροπημένη κατανάλωση γάλακτος όταν υπάρχει δυνατότητα κατανάλωσης ενδείκνυται σε όλες τις ηλικίες, αλλά τις ανάγκες σε ασβέστιο μπορούμε να τις καλύψουμε απο εναλλακτικές πηγές, όπως το γιαούρτι και το τυρί αλλά και και από τους ξηρούς καρπούς και κάποια λαχανικά. Όμως το κατσικίσιο γάλα σαφώς και αποτελεί μια καλύτερη επιλογή σε σχέση με το αγελαδινό.

Βιβλιογραφικές πηγές

Pereira PC. Milk nutritional composition and its role in human health. Nutrition. 2014 Jun;30(6):619-27.. Epub 2013 Oct 30. PMID: 24800664.