Το burnout του Διαβήτη

Τι είναι και πως το διαχειριζόμαστε;

To “burnout του διαβήτη εμφανίστηκε ως έννοια στη βιβλιογραφία από τον Hoover, ο οποίος ανέφερε ότι «το συνεχές άγχος και η απογοήτευση της διαχείρισης της νόσου μπορεί να οδηγήσουν σε εξάντληση των ασθενών». Ο όρος αναπτύχθηκε περαιτέρω από τον Polonsky, ο οποίος το περιέγραψε ως κατάσταση συναισθηματικής εξάντλησης και απογοήτευσης. Το «διαβητικό burnout» δεν είναι ίδιο με την κατάθλιψη, αλλά συμβαίνει όταν ένα διαβητικό άτομο είτε δεν επιθυμεί να αλλάξει, είτε είναι απλά κουρασμένο από την ατελείωτη προσπάθεια που απαιτεί η αυτοφροντίδα.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να είναι προσωρινή ή μόνιμη. Συχνά χαρακτηρίζεται από τους επαγγελματίες υγείας ως “μη συμμόρφωση” και τα άτομα αυτά ως “δύσκολα” ή “χωρίς κίνητρα”, ενώ στην πραγματικότητα αγωνίζονται διά βίου με την αυτοδιαχείρισή τους. Τα άτομα με burnout διαβήτη κατανοούν τη σημασία της αυτοφροντίδας, αλλά αισθάνονται “ανίκανα” να πάρουν τον έλεγχο στα χέρια τους. Όπως περιγράφει ο κλινικός ψυχολόγος William Polonsky “πολεμούν με το διαβήτη και χάνουν”.

Tα σημάδια του διαβητικού “burnout” περιλαμβάνουν:

• Aρνητικά συναισθήματα για τη νόσο ή τη διαχείρισή της.

• Σκέψεις εγκατάλειψης.

• Αποδέσμευση από την αυτοδιαχείριση (π.χ. μείωση του χρόνου αυτοελέγχου της γλυκόζης αίματος και διαχείρισης των αποτελεσμάτων, παράλειψη λήψης αντιδιαβητικής αγωγής, δόσεων ινσουλίνης, καθημερινής φροντίδας των ποδιών, τακτικής σωματικής άσκησης).

• Ανθυγιεινή ή ανεξέλεγκτη διατροφή, χωρίς υπολογισμό των υδατανθράκων.

• Μη συμμετοχή στη θεραπευτική εκπαίδευση, αποφυγή ραντεβού ιατρικής περίθαλψης.

Οι στρατηγικές για την αποφυγή του άγχους διαχείρισης του διαβήτη και του «διαβητικού burnout» εστιάζονται στα εξής:

1. Βάλτε στόχο να είστε κινητοποιημένοι και «όχι τέλειοι». Μην απογοητεύεστε, εάν δεν επιτυγχάνετε πάντα τους γλυκαιμικούς σας στόχους. Συγχωρέστε τον εαυτό σας για την περιστασιακή διακύμανση των τιμών γλυκόζης αίματος. Έτσι, θα απαλλαγείτε από το στρες και μακροπρόθεσμα θα αποκομίσετε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο.

2. Κάντε μικρά βήματα. Οι θεραπευτικοί στόχοι πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, επιτεύξιμοι βήμα προς βήμα, κατανοητοί και βραχυπρόθεσμοι.

3. Να έχετε στο μυαλό σας τον απώτερο στόχο σας. Στοχεύετε στα οφέλη που προκύπτουν από την αυτοδιαχείριση. Η τήρηση ενός ημερολογίου, στο οποίο θα καταγράφονται εκτός των τιμών γλυκόζης και οι σημαντικές στρεσσογόνες καταστάσεις, θα σας βοηθήσει να τις διαχειρίζεστε καλύτερα.

4. Δώστε προσοχή στα συναισθήματά σας.

5. Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας.

6. Αφιερώστε χρόνο για να κάνετε τα πράγματα που σας αρέσουν.

7. Αναζητήστε βοήθεια. Η οικογένεια, οι φίλοι, οι συνάδελφοι και κυρίως η θεραπευτική ομάδα του διαβήτη μπορούν να σας βοηθήσουν.

8. Φροντίστε να συμβουλεύεστε τακτικά τη θεραπευτική σας ομάδα. Να έχετε πάντα μια λίστα με ερωτήσεις που θέλετε να θέσετε στον επαγγελματία υγείας κατά τη διάρκεια της επίσκεψής σας.

Η εκπαίδευση και η υποστήριξη για την αυτοφροντίδα στο διαβήτη (Diabetes Self- Management Education and Support) είναι μια διαδικασία που στοχεύει στο να σας βοηθήσει να αποκτήσετε τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, καθώς και την ικανότητα να διαχειρίζεστε την κατάστασή σας διαχρονικά. Μην την αγνοείτε.

Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να συμβάλουν στην αποφυγή της διαβητικής εξάντλησης με:

o Χορήγηση ερωτηματολογίων που αφορούν το συναίσθημα και τη λειτουργικότητα του διαβητικού ατόμου.

o Ανοιχτή επικοινωνία. Το άτομο πρέπει να νιώθει ελεύθερο να εκφράσει συναισθήματα, ανησυχίες, φόβους και σκέψεις για την κατάστασή του.

o Προσπάθεια μείωσης πρακτικών και συναισθηματικών πιέσεων.

o Ενίσχυση αυτοεκτίμησης.

Η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη έρχεται σαν κεραυνός εν αιθρία και αλλάζει ριζικά τη ζωή του ατόμου και της οικογένειάς του. Ωστόσο, η κατάλληλη υποστήριξη, η ενδυνάμωση, η συνεχής καθοδήγηση, η οργάνωση ευκολόχρηστων προγραμμάτων, η θεραπευτική συμμαχία μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην επίτευξη των θεραπευτικών στόχων, στην αποφυγή των επιπλοκών και στη διατήρηση της ποιότητας ζωής του ατόμου με σακχαρώδη διαβήτη.

Βιβλιογραφική πηγή

Μαρία Μελετιάδου, Περιοδικό “Στα χρώματα του διαβήτη”, Τεύχος 35, Απρίλιος- Ιούνιος 2021, σελ. 66-69.